احتمالاً وقتی فرش شما لکه میشود، خیلی سریع به دنبال یک شوینده میگردید تا از شر آن لکه خلاص شوید. نکته مهم این است که نباید صرفاً به فکر پاک کردن لکه باشید؛ بلکه باید ببینید شوینده چه تأثیری بر الیاف و طول عمر فرش خواهد داشت. استفاده از شامپو فرش نامناسب میتواند باعث تغییر رنگ، زبر شدن و حتی افزایش احتمال پوسیدگی و فرسودگی فرش شود. اگر میخواهید بیشتر درباره راههای پیشگیری از این مشکل بدانید، پیشنهاد میکنیم مطلب عوامل و روشهای جلوگیری از پوسیدگی و فرسودگی فرش دستباف و ماشینی را مطالعه کنید. البته سادهترین راه این است که تمیز کردن فرش را به مراکز موکتشویی فردیس یا سایر مراکز تخصصی بسپارید؛ اما اگر قصد دارید خودتان این کار را انجام دهید، در ادامه درباره اینکه شویندهها چه تأثیری بر الیاف فرش دارند صحبت خواهیم کرد.
ساختار الیاف فرش و واکنش آنها به شویندهها
برای اینکه ببینیم هر شویندهای چه تأثیری بر فرش دارد، اول از همه باید بدانیم که جنس الیاف فرش چیست و بعد به بررسی واکنش مواد شیمیایی شویندهها با آنها بپردازیم.
الیاف پشمی – حساسیت بالا به pH قلیایی و خطر جمعشدگی
الیاف پشمی به دلیل داشتن کراتین و ساختار پروتئینی که دارند، بسیار حساس هستند. شویندههای قلیایی باعث هیدرولیز پیوندهای پروتئینی، ضعیف شدن الیاف فرش و جمعشدگی و زبرشدگی فرش میشوند. به همین دلیل باید برای تمیز کردن فرش پشمی از شویندههای با pH ملایم (نزدیک به خنثی یا کمی اسیدی) استفاده کنید
الیاف ابریشمی – آسیبپذیری در برابر شوینده قوی و تغییر براقیت
الیاف ابریشمی بهشدت در برابر مواد شوینده قوی آسیبپذیر هستند. شویندههای قلیایی ممکن است باعث کدر شدن ابریشم شوند. از طرف دیگر، حلالهای آلی قوی یا حلالهای آنزیمی باعث میشوند که رنگ الیاف تجزیه شوند و به همین دلیل باعث کمرنگ شدن فرش میشوند؛ بنابراین باید برای فرشهای ابریشمی از شویندههایی با pH کنترلشده، ترکیبات ملایم و بدون آنزیم استفاده کنید.
الیاف مصنوعی – مقاومت بالاتر اما حساسیت به برخی حلالها
الیاف مصنوعی مانند پلیاستر، نایلون، اکریلیک و پلیپروپیلن نسبت به الیاف طبیعی مقاومتر هستند و دوام بیشتری در برابر شویندهها دارند. بااینحال شویندههایی که مواد شیمیایی قوی دارند، ممکن است باعث تغییر رنگ جزئی فرش شوند.
انواع مواد شوینده و تأثیر آنها بر فرش
در این بخش انواع شویندهها و تأثیراتی که بر رنگ و بافت فرشها میگذارند را بررسی خواهیم کرد.
شویندههای اسیدی، خنثی و قلیایی – تعریف ساده و اثر بر ثبات رنگ
از مهمترین مواردی که باید به آن توجه کنید، pH شوینده فرش است:
- شوینده اسیدی (pH < 7): این شویندهها برای پاک کردن رسوبات ناشی از آبهای دارای املاح سنگین و لکههای زنگزدگی (مثلاً لکه شدن فرش در اثر پایه فلزی مبل) مناسب هستند؛ البته اگر مقدار اسیدی بودن شوینده زیاد باشد، فرش آسیب میبیند.
- شوینده خنثی (pH ≈ 7): این شویندهها کمترین ریسک را برای رنگ و بافت فرش دارند و برای اکثر فرشها مناسب هستند.
- شوینده قلیایی (pH > 7): این شویندهها قدرت لکهبری بیشتری دارند اما درصورتیکه غلیظ استفاده شوند، باعث رنگرفتگی، خشکی نخ و کاهش عمر فرش خواهند شد.
شامپو فرش شیمیایی – قدرت پاککنندگی و خطرات احتمالی
شامپو فرشهای صنعتی معمولاً حاوی ترکیبی از سورفکتانتها (روانکنندههای سطحی)، عامل ضدکف، کمی آنزیم و مواد محافظ رنگ دارند. این شویندهها برای فرشهای ماشینی گزینه خوبی هستند؛ چون کف کنترلشده و اثر قلیایی متعادلی دارند.
شوینده طبیعی فرش (جوششیرین، سرکه) – مزایا و محدودیتها
جوششیرین خاصیت جذب بوی بد، چربیزایی ملایم و نرمکنندگی دارد. سرکه نیز به تنظیم pH و درخشندگی فرش کمک میکند. این مواد قدرت لکهبری پایینی دارند و به همین دلیل برای لکههای قدیمی اثربخش نیستند.
شوینده با فناوری نانو – کارایی و نقش در حفظ بافت
شویندههای نانو ذرات آلودگی را در مقیاس مولکولی تجزیه میکنند و از عمق بافت فرش بیرون میکشند. این نوع شویندهها علاوه بر قدرت پاککنندگی بالا، معمولاً یک لایه محافظ هم روی سطح الیاف ایجاد میکنند که مانع نفوذ سریع گردوغبار و کثیفی میشود.
مقایسه تأثیر شوینده خانگی و تخصصی
در این بخش قصد داریم قدرت شویندههای تخصصی را با مواد شوینده خانگی مقایسه کنیم:
| شوینده خانگی | شوینده تخصصی / قالیشویی | معیار مقایسه |
| مناسب برای لکههای جدید و نه لکههای قدیمی | قدرت بیشتر برای لکههای سرسخت | حذف لکه |
| اگر غلیظ یا قلیایی باشد، احتمال رنگرفتگی دارد | دارای مواد محافظ رنگ | تغییر رنگ |
| زیاد (بهدلیل شستوشوی نامناسب) | تقریباً صفر (به دلیل شست و شوی تخصصی) | باقی ماندن مواد شوینده |
آزمایش ساده خانگی برای بررسی تأثیر شوینده بر فرش
قبل از شستن فرش باید شوینده را تست کنید تا مطمئن شوید که به بافت و رنگ فرش آسیب نمیزند. برای این کار کافی است مراحل زیر را دنبال کنید:
- مقدار کمی از محلول شوینده را روی پارچه سفید بریزید و بهآرامی بر روی قسمتی از پشت یا لبه فرش بزنید.
- اجازه دهید شوینده خشک شود و بعد بررسی کنید که آیا رنگ فرش تغییر کرده یا نه.
- دستتان روی همان قسمت از فرش بکشید و تست کنید که آیا بافت فرش خشک و خشن شده است یا نه.
- اگر مشکلی نبود، حالا میتوانید از شوینده با اطمینان خاطر بیشتری استفاده کنید.
نکات انتخاب شوینده مناسب برای انواع فرش
در این بخش راهنمای کاربردی برای انتخاب شوینده مناسب بر اساس نوع فرش ارائه میشود:
فرش دستباف با رنگ طبیعی – اهمیت شوینده ملایم
فرشهای دستباف بهدلیل استفاده از رنگهای گیاهی، نسبت به شویندههای شیمیایی حساستر هستند. برای حفظ درخشش و ماندگاری رنگ، باید از مواد شوینده مناسب فرش دستباف که غیرقلیایی هستند، استفاده کنید.
فرش ماشینی – امکان استفاده از فرمولهای قویتر
الیاف مصنوعی مانند آکریلیک و پلیپروپیلن در برابر مواد شوینده مقاومت بیشتری دارند، بااینحال استفاده از مواد بسیار قوی یا قلیایی باعث تغییر رنگ یا زبری بافت فرش خواهد شد. برای این نوع فرشها، شویندههای مایع با خاصیت محافظت از رنگ، بهترین گزینه هستند.
فرش ابریشمی – نیاز به شوینده با pH کنترلشده
الیاف ابریشم بسیار حساس هستند و تماس آنها با مواد قلیایی باعث کدر شدن آنها میشود. بهترین شوینده برای فرش ابریشم، شویندههای خشک یا کم کف با pH کنترلشده هستند.
نکات ایمنی در هنگام استفاده از مواد شوینده
- شویندهها را باید به نسبت مناسبی با آب ترکیب کنید.
- برای جلوگیری از تماس مستقیم مواد شوینده با پوست دستتان از دستکش استفاده کنید.
- از برس نرم و اسفنج استفاده کنید.
- هیچ اثری از کف نباید در فرش باقی بماند، چون باعث جذب گردوغبار و زبری یا رنگرفتگی میشود.
- برای خشککردن فرش آن را زیر نور مستقیم آفتاب قرار ندهید، چون ممکن است باعث رنگپریدگی فرش شود.
نکته: نکات بالا درباره تمیز کردن مبل هم صدق میکنند؛ بنابراین اگر میخواهید اطمینان خاطر بیشتری داشته باشید، از خدمات شستشوی تخصصی مبل شهریار استفاده کنید.
جمعبندی
انتخاب شوینده مناسب فرش ازاینجهت اهمیت دارد که موجب حفظ رنگ و بافت فرش و طولانی شدن عمر آن میشود. استفاده از مواد قلیایی قوی یا آنزیم دار باعث آسیبهای جبرانناپذیری در فرش میشود؛ بنابراین حتماً به اثر مواد شوینده بر بافت فرش توجه کنید و حتماً قبل از شروع آن را روی قسمت کوچکی از فرش امتحان کنید.
برای آشنایی بیشتر با مواد ایمن و اثرگذاری آنها در تمیز کردن فرش، پیشنهاد میکنیم مطلب شویندههای تخصصی فرش را بخوانید.
اگر وقت ندارید خودتان این کار را انجام دهید یا نگران تأثیر مواد شوینده بر رنگ فرش هستید، کافی است از خدمات مبل شویی در فردیس که خدمات قالیشویی هم انجام میدهند، استفاده کنید.
سؤالات متداول درباره تاثیر شوینده ها
۱. آیا میتوان از پودر لباسشویی معمولی برای شستن فرش استفاده کرد؟
پودر لباسشویی ممکن است باعث رنگرفتگی یا باقیماندن لکه و کف در فرش شود. بهتر است از شوینده مخصوص فرش با قدرت کنترلشده استفاده کنید.
۲. اگر فرش بعد از شستوشو زرد شد، چکار کنیم؟
زرد شدن ممکن است ناشی از باقیماندن شوینده داخل فرش یا استفاده از شوینده قلیایی باشد. بهتر است فوراً آن قسمت را با آب خنک مجدداً بشویید و برای لکههای زرد از سرکه رقیقشده استفاده کنید.